अमेरिकेत शटडाऊन लागू: सरकारी कामकाज ठप्प, कर्मचाऱ्यांचे पगारही अडचणीत (America Shutdown 2025)
अमेरिकेत 1 ऑक्टोबर 2025 पासून शटडाऊन लागू करण्यात आला आहे. यामुळे देशातील अनेक सरकारी सेवा ठप्प झाल्या असून, आता सरकारकडे कर्मचाऱ्यांचे पगार देण्यासाठीही पुरेसा निधी उरलेला नाही.
राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांना सिनेटमध्ये निधी विधेयक मंजूर करण्यात अपयश आले. मंगळवारी रात्री उशिरा झालेल्या मतदानात 55 मते विधेयकाच्या बाजूने आणि 45 विरोधात पडली. मात्र, मंजुरीसाठी किमान 60 मतांची आवश्यकता होती. 2019 नंतरचा हा पहिलाच मोठा शटडाऊन आहे.
शटडाऊन का लागला? (Why Did the Shutdown Happen?)
अमेरिकेतील संसदेला दरवर्षी सरकारच्या खर्चासाठी बजेट मंजूर करावे लागते. यंदा रिपब्लिकन आणि डेमोक्रॅट्समध्ये मतभेद झाल्यामुळे निधी विधेयक मंजूर झाले नाही.
सिनेटमध्ये सध्या 100 सदस्य आहेत – त्यापैकी 53 रिपब्लिकन, 47 डेमोक्रॅट्स आणि 2 अपक्ष. दोघा अपक्षांनी विधेयकाच्या बाजूने मतदान केले, पण तरीही आवश्यक बहुमत मिळाले नाही. ट्रम्प यांच्या रिपब्लिकन पक्षाला डेमोक्रॅट्सच्या पाठिंब्याची गरज होती, पण डेमोक्रॅट्सनी विधेयकाला विरोध केला.
पुढे काय होणार? (What Happens Next?)
रिपब्लिकन पक्ष पुन्हा एकदा सिनेटमध्ये निधी विधेयक मांडण्याच्या तयारीत आहे. त्यांनी स्पष्ट केले आहे की डेमोक्रॅट्सनी पाठिंबा दिला नाही, तर हे विधेयक रोज पुन्हा सादर केले जाईल. राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांनी शटडाऊनसाठी थेट डेमोक्रॅट्सना जबाबदार धरले आहे. त्यांनी 9 लाख सरकारी कर्मचाऱ्यांना कामावरून काढून टाकण्याची शक्यता दर्शवली आहे.
शटडाऊनचा परिणाम काय होईल? (Impact of US Government Shutdown 2025)
सरकारी निधी थांबल्यामुळे बहुतांश विभागांचे कामकाज ठप्प होईल. कर्मचाऱ्यांचे वेतन थांबेल आणि अनेक “अनावश्यक” सेवा बंद केल्या जातील. मात्र, वैद्यकीय सेवा, सीमा सुरक्षा आणि हवाई वाहतूक यांसारख्या अत्यावश्यक सेवा सुरू राहतील.
गेल्या 50 वर्षांत अमेरिकेत 20 वेळा शटडाऊन झाला आहे. ट्रम्प यांच्या मागील कार्यकाळातच तीन वेळा सरकार ठप्प झाले होते. 2019 मध्ये 35 दिवस चाललेल्या शटडाऊनमुळे देशाला सुमारे ₹25,000 कोटींचं नुकसान सहन करावं लागलं.
आरोग्य सेवा कार्यक्रमावरून मतभेद (Dispute Over Healthcare Funding)
शटडाऊनमागे डेमोक्रॅट्स आणि रिपब्लिकन यांच्यातील आरोग्य सेवा अनुदानावरील वाद कारणीभूत आहे. डेमोक्रॅट्स ओबामाकेअर अंतर्गत आरोग्य सेवांचे अनुदान वाढवू इच्छित आहेत, तर रिपब्लिकन पक्षाचा याला विरोध आहे. यामुळेच दोन्ही पक्षांमध्ये करार होऊ शकले नाही. सोमवारी व्हाईट हाऊसमध्ये ट्रम्प आणि डेमोक्रॅटिक नेत्यांमध्ये झालेली बैठकही निष्फळ ठरली.
शटडाऊन ट्रम्पसाठी फायदेशीर की धोका? (Trump and the Political Fallout)
शटडाऊनच्या काळात राष्ट्राध्यक्षांचे व्यवस्थापन व बजेट कार्यालय (OMB) अत्यावश्यक आणि अनावश्यक सेवा वेगळ्या करू शकते. त्यामुळे ट्रम्प सरकार शिक्षण, पर्यावरण आणि आरोग्य यासारख्या लोकाभिमुख सेवा कमी करू शकते, तर संरक्षण व स्थलांतर यांना प्राधान्य देऊ शकते.
ट्रम्प यांनी दावा केला आहे की शटडाऊनमुळे “सकारात्मक बदल” होतील आणि खर्चावर नियंत्रण राहील. त्यांच्या प्रशासनाने आधीच 3 लाख संघीय नोकऱ्या कमी केल्या आहेत. व्हाईट हाऊसने संघीय संस्थांना शटडाऊनसाठी डेमोक्रॅट्सला जबाबदार धरण्याचे आदेश दिले आहेत – ज्यामुळे नैतिकतेच्या आचारसंहितेवर प्रश्न उपस्थित होत आहेत.
1 ऑक्टोबरपासून सुरू होते सरकारचे खर्चाचे वर्ष (Federal Fiscal Year Starts from Oct 1)
अमेरिकेचे आर्थिक वर्ष 1 ऑक्टोबरपासून सुरू होते. याच दिवशी नवीन आर्थिक धोरणं आणि योजनांची अंमलबजावणी सुरू होते. जर या तारखेपर्यंत बजेट मंजूर न झाल्यास, शटडाऊन टाळता येत नाही. यामुळे सरकारी यंत्रणा ठप्प होते आणि सामान्य जनतेवर याचा थेट परिणाम होतो.
निष्कर्ष: अमेरिकेतील हा शटडाऊन केवळ राजकीय मतभेदांमुळे उद्भवलेला नसून, त्यामागे आरोग्य, खर्च नियंत्रण आणि सत्ता संतुलनासंबंधीचे मोठे प्रश्न आहेत. याचा परिणाम लाखो कर्मचाऱ्यांवर, सेवा-योजनांवर आणि देशाच्या अर्थव्यवस्थेवर होणार आहे.